ครูไม่แสวงหาสิ่งใดจากศิษย์ นอกจากความปีติในพระเจ้าของศิษย์ และเธอไม่แสวงหา สิ่งใดจากครู นอกจากปัญญาและความปีติแห่งพระเจ้า
ปรมหังสา โยคานันทะ
คุรุ: “ผู้ขับไล่ความมืด”
คุรุที่แท้ไม่ใช่ครูสอนธรรมะทั่วๆ ไป แต่เป็นผู้เข้าถึงความเป็นหนึ่งเดียวกับบรมวิญญาณอันไพศาลอย่างบริบูรณ์ จึงมีคุณสมบัติที่จะนำผู้อื่นไปสู่เป้าหมายอันปีติเดียวกันนั้น
คัมภีร์สันสกฤตพรรณนาถึงคุรุว่าเป็น “ผู้ขับไล่ความมืด” (คุ “ความมืด” และ รุ “สิ่งที่ถูกขับไล่”) ด้วยแสงจิตสากลแห่งคุรุความมืดของความไม่รู้ถูกขับไล่ออกไป— ขจัดสิ่งที่ขัดขวางเราทุกคนไม่ให้เข้าใจว่าเราเป็นอมตทิพยชีวิน “ถูกสร้างตามฉายาของพระเจ้า”
คุรุที่แท้นำศิษย์ของท่านผ่านวิถีเฉพาะในวินัยแห่งธรรม หรือ สาธนา ซึ่งประกอบด้วยวิธีปฏิบัติสมาธิและหลักการใช้ชีวิตประจำวัน ด้วยการศึกษาและปฏิบัติตามคำสอนของคุรุ ผู้ศรัทธาธรรมอย่างมุ่งมั่นจะเข้าใจความหมายที่แท้จริงของชีวิตและความสัมพันธ์ที่แท้ระหว่างตัวเขาเองกับแสงและความมรักแห่งพระเจ้าตามแบบอย่างของคุรุผู้หยั่งรู้ตน เมื่อศิษย์พัฒนาธรรมได้เจริญดี เขาหรือเธอย่อมได้รับพรจากคุรุในฐานะทูตหรือเครื่องมือของพระเจ้า
วิถีอันอุดมแห่งกริยาโยคะหลั่งไหลสู่ชีวิตศิษย์ไม่แต่ด้วยคำสอน แต่สามารถสัมผัสได้ถึงการมีอยู่และคำแนะนำของท่านปรมหังสา โยคานันทะ และคุรุในสายธรรมของท่าน ผู้รู้อาตมันอันไพศาลและสามารถนำผู้อื่นสู่การรู้จิต-วิญญาณอย่างเดียวกันนั้นอย่างไม่มีวันพลั้งพลาด
ความผูกพันระหว่างคุรุกับศิษย์
ท่านปรมหังสา โยคานันทะได้พรรณนาถึงความสัมพันธ์ระหว่างคุรุ-ศิษย์ ว่าเป็น “ความผูกพันส่วนตนทางธรรม...การรวมกันอย่างภักดีระหว่างความเพียรทางธรรมของศิษย์กับทิพยพรที่คุรุมอบให้”
ศิษย์ตอบแทนความจริงใจของคุรุด้วยการปฏิญาณว่าจะภักดีต่อคุรุ ผู้ที่เป็นนักเรียน รับบทเรียนเอสอาร์เอฟ ไม่จะเป็นต้องให้คำสัญญาเช่นนั้นทั้งโดยวาจาหรือในใจ ท่านปรมหังสาจีให้ความรู้เกี่ยวกับวิธีทำสมาธิอันทรงพลังนี้แก่ทุกคนผู้ปรารถนาจะศึกษาอย่างจริงใจ—ไม่ว่าเขาจะนับถือหรือปฏิบัติศาสนาใด— และปฏิญาณว่าจะเก็บความรู้นั้นเป็นความลับ
ทว่า สำหรับผู้ที่สนใจให้กริยาโยคศาสตร์เป็นวิถีส่วนตัวสู่พระเจ้า ท่านปรมหังสา โยคานันทะให้การประสิทธิ์ประสาทกริยาโยคะ พิธีการศักดิ์สิทธิ์ (ทีกฺษะ ในภาษาสันสกฤต) โดย เซลฟ์ รีอะไลเซชั่น เฟลโลว์ชิพ ได้สถาปนาความสัมพันธ์คุรุ-ศิษย์ ระหว่างศิษย์กับท่านปรมหังสา โยคานันทะ
คุรุที่แท้มีชีวิตนิรันดร์ แม้ท่านไม่ได้อยู่ในร่างกายนี้ การที่ท่านเป็นหนึ่งเดียวกับการสถิตอยู่ทุกแห่งและสัพพัญญูแห่งพระเจ้า คุรุที่แท้รู้ว่าศิษย์ของท่านเป็นอย่างไร ท่านคอยคุ้มครองป้องกันเขาหรือเธอด้วยความรักตลอดเวลา
ปรมหังสา โยคานันทะ— คุรุท่านสุดท้ายในสายธรรมเอสอาร์เอฟ
ก่อนละสังขาร ท่านปรมหังสา โยคานันทะกล่าวว่า พระเจ้าทรงประสงค์ให้ท่านเป็นคุรุท่านสุดท้ายในสายธรรมคุรุแห่งเอสอาร์เอฟ ไม่ให้ศิษย์หรือผู้นำคนใดในสมาคมนี้ใช้ตำแหน่งคุรุ ทิพยบัญญัตินี้ไม่ใช่เรื่องแปลกในประวัติศาสตร์ศาสนา หลังจากคุรุนานัคมุนีผู้ก่อตั้งศาสนาซิกข์ในอินเดียละสังขาร ยังมีคุรุหลายท่านสืบต่อกันมา พอถึงคุรุท่านที่สิบท่านประกาศว่า ท่านเป็นคุรุท่านสุดท้ายในสายธรรมนั้น จากนั้นมาถือเอาคำสอนเป็นคุรุ
ท่านปรมหังสาจีให้ความมั่นใจว่า หลังจากท่านละสังขารแล้ว ท่านยังทำงานผ่านสมาคมที่ท่านก่อตั้ง เซลฟ์ รีอะไลเซชั่น เฟลโลว์ชิพ/สมาคมโยโคทะสัตสังคะ แห่งอินเดีย ท่านกล่าวว่า “เมื่อข้าพเจ้าจากไปแล้ว คำสอนจะเป็นคุรุ...ด้วยคำสอนนี้ท่านทั้งหลายจะปรับเข้ากับข้าพเจ้าและปรมคุรุที่ส่งข้าพเจ้ามา”